در مشاغلی مانند نجاری، آهنگری و دیگر کارهای دستی ابزارهایی مثل فرز انگشتی برای کارهایی نظیر سنباده‌زنی، منبت‌کاری و پولیش‌کاری به کار می‌آید. اما فرز انگشتی چیست و چگونه باید با آن کار کرد؟
فرز انگشتی یکی از انواع ابزار فرزکاری است که با استفاده از آن می‌توانیم کارهای مختلفی را بر روی مواد مختلفی از جمله چوب، فلز و شیشه با دقت و سرعت بالا انجام دهیم. برای استفاده بهینه از این ابزار ابتدا باید بدانیم فرز انگشتی چیست، چه کاربردهایی دارد و انواع مختلف آن کدام است. در این مقاله به تمام این سوالات پاسخ خواهیم داد تا درک کاملی از این ابزار داشته باشید. ادامه مطلب را دنبال کنید تا با نکات مهم و اطلاعات کاربردی آشنا شوید.
فرز انگشتی چیست؟ (Die Grinder)
فرز انگشتی نوعی فرز است که برای انجام کارهایی مانند سنباده‌زنی، صیقل دادن، حکاکی و … بر روی مواد مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار شامل یک موتور، تعدادی چرخ‌دنده و یک شفت است که به آرمیچر متصل می‌شود. فرز انگشتی با چرخش آرمیچر و شفت قادر است با سرعت بالا کارهای مورد نظر را انجام دهد.
فرز انگشتی که به آن سنگ انگشتی نیز گفته می‌شود، برای انجام کارهای دقیق و ظریف بر روی چوب (مانند حکاکی و منبت‌کاری)، فلز (مانند صیقل دادن و زنگ‌زدایی) و پلاستیک (مانند برش و سوراخ‌کاری) مناسب است. این ابزار با انواع مختلف سری یا مته عرضه می‌شود که بسته به نوع مواد و متریال باید انتخاب شوند.
کاربرد فرز انگشتی
ابزارها به خاطر کاربردهای متنوع‌شان اهمیت پیدا می‌کنند، هرچقدر که دامنه استفاده از آن‌ها وسیع‌تر باشد، اهمیت بیشتری هم دارند. یکی از این ابزارهای پرکاربرد، فرز انگشتی است. در ادامه به کاربردهای مختلف این ابزار اشاره خواهیم کرد:
- حکاکی روی چوب: فرز انگشتی برای حکاکی و کارهای منبت‌کاری روی چوب بسیار مناسب است. برای این کار باید از مته‌های مخصوص این کار استفاده کرد.
- حکاکی روی سنگ: با استفاده از مته‌های مخصوص سنگ، می‌توان روی انواع سنگ‌ها کارهای کنده‌کاری یا حکاکی را انجام داد.
- حکاکی روی شیشه: با مته‌های روکش الماسه می‌توان حکاکی‌های ظریفی روی شیشه انجام داد. نکته مهم این است که فشار زیادی به شیشه وارد نشود.
- سنباده‌زنی: در کارگاه‌های نجاری برای آماده‌سازی نهایی و پرداخت سطح چوب پیش از رنگ‌آمیزی از فرز انگشتی برای سنباده‌زنی استفاده می‌شود.
- صیقل دادن: در کارگاه‌های آهنگری بعد از انجام جوشکاری با استفاده از این ابزار می‌توان نقاط جوش را صاف کرد یا قسمت‌های بریده‌شده را بهبود داد.
- شیارزنی: با استفاده از سَری‌های مخصوص می‌توان روی مواد مختلفی مثل چوب و سنگ شیار زنی انجام داد.
- پولیش‌کاری: با استفاده از سری مخصوص فرز انگشتی می‌توان در صافکاری و پولیش‌کاری بدنه خودروها نیز از این ابزار استفاده کرد.
در مورد حکاکی با فرز باید بگوییم که این کار نیاز به دقت بالایی دارد و برای آن معمولاً از فرز مینیاتوری استفاده می‌شود، چون مته‌های ظریف‌تری دارد. همچنین هنگام کار روی مواد مختلف باید از مته‌های مخصوص همان متریال استفاده کرد.
پیشنهاد مطالعه: آشنایی با دستگاه تراش cnc
انواع فرز انگشتی
فرز انگشتی به دلیل کاربردهای متنوعش انواع مختلفی دارد. این ابزارها معمولاً بر اساس نوع گلویی (گلو کوتاه و گلو بلند) دسته‌بندی می‌شوند. علاوه بر این فرز انگشتی‌ها از نظر منبع تغذیه و نوع طراحی هم تنوع دارند. در ادامه این مقاله به معرفی کامل انواع فرز انگشتی و ویژگی‌های هر کدام خواهیم پرداخت تا شناخت بهتری از این ابزارها داشته باشید.
فرز انگشتی گلو بلند
همان‌طور که قبلا گفتیم فرز انگشتی انواع مختلفی دارد و یکی از این انواع، فرز انگشتی گلو بلند است. این مدل برای مواقعی که دسترسی به قطعه کار دشوار است بسیار مفید است. با فرز انگشتی گلو بلند می‌توان به راحتی در فضاهای زاویه‌دار و مکان‌های با فضای کم کار کرد. دلیل نام‌گذاری آن به ‘گلو بلند’ این است که قسمت جلویی آن کشیده شده و بلند است.
فرز انگشتی گلو کوتاه
مدل دیگر، فرز انگشتی گلو کوتاه است که برای کارهایی مثل سنباده‌زنی و سنگ‌زنی کاربرد دارد. این نوع به دلیل داشتن گلوی کوتاه برای فضاهای قابل دسترسی راحت‌تر مناسب است. فرز انگشتی گلو کوتاه به شما این امکان را می‌دهد که انواع تیغه‌ها و سری‌ها را روی آن نصب کنید و برای کارهای مختلف از آن استفاده کنید.
فرز انگشتی در دو نوع اصلی گلو کوتاه و گلو بلند دسته‌بندی می‌شود. این دو نوع از نظر شکل ظاهری و اندازه شفت خروجی تفاوت‌هایی دارند.
انواع فرز انگشتی از نظر طراحی
فرز انگشتی با توجه به طراحی‌های مختلفش به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: فرز سر کج و فرز مستقیم. تفاوت اصلی این دو مدل در نحوه قرارگیری کولت نسبت به بدنه است. در ادامه هر یک از این مدل‌ها را معرفی می کنیم:
- فرز انگشتی سر کج: این مدل به‌گونه‌ای طراحی شده که کولت آن نسبت به بدنه اصلی زاویه‌های ۹۰ و ۱۱۵ درجه دارد. به عبارت دیگر کولت این فرز به سمت پایین متمایل است. از این نوع فرز برای کارهای دقیق مثل حکاکی، منبت‌کاری و ظریف‌کاری استفاده می‌شود. فرز انگشتی سر کج یکی از ابزارهای بادی است که با استفاده از فشار باد به کار می‌رود.
- فرز انگشتی مستقیم: در این مدل بدنه و کولت در یک راستا قرار دارند و شکل آن کاملاً صاف و بدون هیچ‌گونه زاویه‌ای بین کولت و بدنه است. این نوع فرز بیشتر برای کارهایی مانند سنباده‌زنی و برش‌کاری کاربرد دارد.
انواع فرز انگشتی از نظر منبع تغذیه
برای راه‌اندازی ابزارها نیاز به انرژی داریم که به آن منبع تغذیه می‌گویند. منبع تغذیه می‌تواند شامل برق مستقیم، باتری یا فشار باد باشد. فرز انگشتی می‌تواند با دو منبع تغذیه مختلف کار کند: برق و فشار باد.
- فرز انگشتی برقی: این مدل به‌طور مستقیم به برق شهری وصل می‌شود و با نیروی برق کار می‌کند.
- فرز انگشتی بادی: این نوع فرز انگشتی انرژی خود را از کمپرسور باد می‌گیرد و با فشار باد کار می‌کند.
اجزاء داخلی و لوازم جانبی فرز انگشتی
فرز انگشتی مانند دیگر ابزارها اجزاء داخلی و لوازم جانبی مختلفی دارد که برای انجام کارهای متنوع و مختلف از آن‌ها استفاده می‌شود. در این بخش به معرفی اجزاء داخلی و لوازم جانبی این ابزار پرداخته و هر کدام را به اختصار توضیح می‌دهیم. این اجزاء شامل مته، سری، کولت، خرطومی، دیمر و ذغال هستند.
انواع سری و مته فرز انگشتی
سری و مته فرز انگشتی یکی از اجزاء مهم این ابزار است که برای انجام کارهایی مثل سنباده‌زنی و پولیش‌کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع مختلف سری فرز انگشتی به شرح زیر است:
- سری سنگ: این سری در صنعت سنگ برای صاف کردن سطوح، شیار زدن و کارهای مشابه به کار می‌رود.
- سری آهن: برای جلا دادن، زنگ‌زدایی و صاف کردن نقاط جوش‌خورده از سری آهن استفاده می‌شود.
- سری چوب: برای حکاکی، منبت‌کاری و سوراخ کردن چوب از سری مخصوص چوب استفاده می‌شود.
کولت و فشنگی
کولت یکی از اجزاء داخلی فرز انگشتی است که برای نگه‌داشتن محکم مته و ابزار به کار می‌رود. به عبارتی کولت عملکردی مشابه سه‌نظام در دریل دارد. کولت‌ها در اندازه‌های مختلفی وجود دارند و در تمامی انواع فرزها کاربرد دارند. کولت خود شامل بخشی به نام فشنگی است که نقش مهمی در نگهداری مته ایفا می‌کند.
- فشنگی فرز انگشتی: فشنگی یکی از اجزاء اصلی کولت است که مستقیما با مته یا ابزار در تماس است. این قطعه که به شکل مخروطی و شیار دار طراحی شده، وظیفه نگه‌داشتن ابزار درون کولت را بر عهده دارد و در انواع مختلفی موجود است.
- خرطومی فرز انگشتی: خرطومی که از یک فنر فولادی و شلنگی به طول حدود ۶۰ سانتی‌متر ساخته شده به کولت متصل می‌شود. این قطعه به شما امکان می‌دهد تا کارهای حساس و دقیق را انجام دهید. خرطومی که با کولت و ابزار گیر مجهز است، هم بر روی فرز انگشتی و هم بر روی فرز مینیاتوری قابل نصب است و در واقع می‌تواند در برخی مواقع نقش کولت را ایفا کند.
- فرز انگشتی دیمر دار: دیمر قطعه‌ای است که به ابزارهای برقی اضافه می‌شود تا سرعت آن‌ها را کنترل کند. با استفاده از دیمر می‌توانید سرعت ابزار را از کمترین تا بیشترین میزان تنظیم کنید. این ویژگی به‌طور جداگانه به فرز انگشتی اضافه نمی‌شود بلکه قابلیتی است که بر روی انواع فرز موجود است.
- ذغال فرز انگشتی: ذغال یکی از قطعات مهم در ابزارهای برقی است که از جنس گرافیت ساخته شده و وظیفه‌اش انتقال جریان الکتریسیته به قطعات ثابت و چرخشی موتور است.
نحوه کار با فرز انگشتی
برای استفاده از فرز انگشتی ابتدا باید متریال و نوع کاری که می‌خواهید انجام دهید را مشخص کنید. سپس مته مناسب را روی کولت دستگاه با کمک آچار و مهره نگه‌دارنده محکم کنید. بعد از اینکه مطمئن شدید دستگاه به درستی راه‌اندازی شده، با استفاده از کلید پاور آن را روشن کنید و شروع به کار کنید. پس از اتمام کار بهتر است مهره کولت و مته را از دستگاه جدا کنید.
فرز مینیاتوری چیست؟
فرز مینیاتوری یکی از انواع فرزهاست که نسبت به سایر مدل‌ها سبک‌تر و دقیق‌تر است و عملکردی مشابه با فرز انگشتی دارد. این ابزار برای کارهای هنری روی چوب مثل مجسمه‌سازی و معرق‌کاری بسیار مناسب است. فرز مینیاتوری علاوه بر کاربردهای چوب در دندانپزشکی و سایر مشاغلی که نیازمند ظرافت بالا هستند نیز کاربرد دارد. این ابزار شبیه فرز انگشتی است اما تفاوت‌هایی نیز دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
تفاوت‌های فرز انگشتی و فرز مینیاتوری
فرز انگشتی و فرز مینیاتوری هر دو به دسته ابزارهای فرز تعلق دارند و به لحاظ عملکرد شباهت‌هایی دارند اما تفاوت‌هایی نیز میان آن‌ها وجود دارد که به شرح زیر است:
- ابعاد: یکی از اولین تفاوت‌های مشهود، اندازه این دو ابزار است. فرز انگشتی معمولاً بزرگ‌تر از فرز مینیاتوری است.
- منبع قدرت: موتور فرز انگشتی قدرت بیشتری نسبت به فرز مینیاتوری دارد که این موضوع به توانمندی‌های آن مربوط می‌شود.
- سرعت چرخش فرز انگشتی: با توجه به موتور قدرتمندتر معمولاً دارای سرعت چرخش بالاتری است.
- قیمت: قیمت این ابزارها بسته به برند و مواد سازنده آن‌ها متغیر است.
- وزن: فرز مینیاتوری سبک‌تر و حمل آن آسان‌تر است در حالی که فرز انگشتی سنگین‌تر است.
- موارد استفاده: هر دو ابزار برای کارهای مختلف مناسب هستند اما فرز مینیاتوری بیشتر برای کارهای حساس و ظریف استفاده می‌شود.
کلام آخر
فرز انگشتی یکی از ابزارهای کاربردی و پرطرفدار است که در انواع مختلفی برای انجام کارهای متنوع مانند پولیش کاری، حکاکی و سنباده زنی استفاده می‌شود. در این مقاله به طور کامل به معرفی فرز انگشتی و انواع مختلف آن پرداختیم.
